Egeli bilim insanları, projeleri ve bu projelerin çıktıları ile bilim dünyasına katkı sağlamaya devam ediyor. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Ün’ün “Türkiye’de Yetiştirilen Koyun ve Keçi Irklarında ACE2 Reseptör Varyasyonlarının Araştırılması ve COVID-19’u Bulaştırma Yeteneği Açısından SARS-CoV-2 İle Etkileşimlerinin Araştırılması” başlıklı projesi, “TÜBİTAK 1001 – Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı” kapsamında desteklenmeye uygun bulundu. prof. Proje kapsamında Ün ve grubu, Kovid-19 ile mücadele için koyun ve keçi üretim modeli geliştirecek ve salgın döneminde makul ırkların izole edilmesine veya makul ırklarda üretimi artırmanın yanı sıra üretimlerini kısıtlamaya yardımcı olan bir üretim platformunu hayata geçirecek.
Proje grubunu makamında tebrik eden AB Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Ege Üniversitesi olarak TÜBİTAK’ta çok değerli başarılara imza atıyoruz. Akademisyenlerimizin projeleriyle en çok proje yapan üniversitelerin başında geliyoruz. Araştırmacılarımız topluma ve bilime katkı sağlamak adına çok değerli projeler üretiyorlar. Bu kapsamda öğretim üyemiz Prof. Dr. Cemal Ün ve ekibinin tüm dünyayı sarsan Covid-19 salgını için geliştirdiği bu proje oldukça değerlidir. Bilime ve topluma katkılarından dolayı hocamızı ve grubunu canı gönülden kutluyorum.
Keçi ve koyunlar hastalığın yayılması açısından risk grubundadır.
Çalışmada keçi ve koyunların hastalığı yaymada riskler taşıdığını belirten Prof. İlk eksiklik, bu çalışmaların Wuhan izolat genomuna yakın genomik yapılara sahip izolatlarla yapılmış olmasıdır. Günümüzde Delta ve Omicron varyantları, Wuhan izolatına kıyasla insanlarda çok daha yüksek bir frekansta tespit edilmektedir. Bu nedenle bu çalışmalar gözden geçirilmeli ve insanlarla yakın akraba olan hayvanların konak durumu yeni varyantlar için yeniden değerlendirilmelidir. İkinci eksiklik, insanlarda bazı ACE2 reseptör varyasyonlarının SARS-CoV-2’ye duyarlılıkla ilişkili olduğu bilinmesine rağmen, koyun ve keçi gibi hayvanlarda ACE2 reseptörü üzerindeki varyasyonların yanı sıra varyasyonların SARS-CoV-2 varyantının varyasyon olduğu spike proteini ile bağlantısının iyi bilinmemesidir. Onunla daha sorunsuz veya daha az etkileşime girip girmeyeceğine dair bir veri yok. Üçüncü eksiklik ise orta koyun ve keçi ırklarında SARS-CoV-2 RNA pozitifliği prevalansının yanı sıra seroprevalans maliyetlerinin de bilinmemesidir. Projede bu eksikleri gidermeyi amaçladık” dedi.
31 farklı koyun ve 7 farklı keçi ırkı çalışılacaktır.
Türkiye’de temsil oranı yüksek olan 31 farklı koyun ve 7 farklı keçi ırkı üzerinde çalıştıklarını belirten Prof. Serum örneklerinde anti-SARS-CoV-2 IgG antikorlarını araştırmayı amaçlıyoruz.
Projenin çıktılarından bahseden Prof. Dünyada ilk kez koyun ve keçilerde ırk bazında ACE2 reseptör sekansı verileri ve varyasyonları elde edilecek. ACE2 reseptör varyantlarının SARS-CoV-2 varyantları ile bağlanma etkileşimleri ortaya çıkacaktır. Bu sayede COVID-19’un uzun yıllar değerini koruması beklendiğinden, salgın döneminde ırkları izole etmek veya üretimlerini sınırlamak, ayrıca belirli ırkların üretimini artırmak için ilk kez salgın koşullarına yardımcı olacak bir üretim modeli geliştirilecek. Bu model aynı zamanda önümüzdeki 50 yılda gıdaya erişimin risk altında olacağı beklentisinin azalmasına da katkı sağlayacaktır.”
Yürütücülüğünü Prof. Dr. Cemal Ün’ün üstlendiği projede; Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Doç. Dr. Hüseyin Can, Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Mert Doskaya, Ödemiş Meslek Yüksekokulu’ndan Dr. Öğr. Gör. Aysu Değirmenci Döşkaya, Dr. Görmek. Dave Kandemir ve Biruni Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Efe.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
